Wat is een wormwielreductor en hoe werkt deze?

Een wormwielreductor is een vertragingskast waarmee je het aantal omwentelingen verkleint. Hoe werkt zo'n reductor eigenlijk? Kun je het vetragingsproces ook omkeren? En hoe is de codering van wormwielreductoren opgebouwd? In deze video geeft ik antwoord op deze en andere vragen.

Transcriptie

Vandaag wil ik het met jullie hebben over een wormwielreductor. Dit is een vertragingskast. In dit model dat ik hier bij mij heb, zie je aan de rechterkant een aansluiting voor een elektromotor met aan de voorkant een uitgaande as (in dit geval een holle as waar je een as in kunt steken voor bijvoorbeeld een kettingkast, een v-snaar, of wat je maar wilt aandrijven).

Deze wormwielreductor is van een kleine bouwserie: een I = 80. Dit getal houdt in dat voor iedere 80 omwentelingen die ik aan de kant van de motoraansluiting maak, dat aan de kant van de uitgaande as 1 omwenteling gemaakt wordt. 

Close-up van een opengemaakte wormwielreductor. Eerjan draait aan de ingaande as

De opbouw van een wormwielreductor

Hoe zit zo’n wormwielreductor in elkaar? Om dat te laten zien heb ik hier een opengewerkte uitvoering. Hier zie hier aan de bovenkant de worm zitten. In dit geval heb ik een uitgaande as zodat ik hem kan aandraaien en ook laten zien wat deze doet. Die worm drijft een tandwiel aan, die hier aan de onderkant zit. De verhouding tussen de twee tanden zorgt in dit geval ervoor dat de 80 ingaande omwentelingen zorgen voor 1 uitgaande omwenteling.     

Beide assen zijn gelagerd, die zien we hier aan de voor- en de achterkant zitten. Daar voor zit weer een afdichting. Bij de andere kant, de tandwielkant, hebben we ook een lager zitten met daarvoor een afdichting.  

voor- en zijaanzicht van een opengewerkte wormwielereductor waarbij de worm, tandwielen, lagers en afdichtingen zichtbaar zijn.

Op het moment dat ik nu de worm, de ingaande as, ga draaien dan zie je aan de voorkant waar een spiebaan zit, dat de as gaat draaien. Draai ik de ingaande as één keer rond, dan zie ik dat de as aan de voorkant maar een fractie is rondgedraaid. Nu zit de spiebaan aan de bovenkant. Ik ga kijken hoeveel omwentelingen ik moet maken totdat de spiebaan een kwartslag gedraaid is. We zien dat hier ongeveer 2,5 omwentelingen voor nodig zijn. De aanname die ik nu even doe is 1:10, bij 10 omwentelingen van de ingaande as, is de uitgaande as 1 keer gedraaid.     

Vertragingen creëren 

Het grote voordeel van een wormwielreductor is dat ik door de worm en de vertanding hele grote vertragingen kan creëren. De wormwielreductoren die wij in ons assortiment beginnen bij een vertraging van 7,5. Dan zijn ze er in stappen van 10, 15, 20, 25, 30, 40, 50, 60, 80 en 100. Dit betekent dat wormwielkasten voor heel veel toepassingen te gebruiken zijn. 

De draaiing omkeren

Ik kreeg de vraag of het omgekeerde ook geldt: kun je een wormwielreductor ook andersom aandrijven? Met andere woorden wanneer je de uitgaande as één keer ronddraait, draait de andere as dan 10 keer rond? Het antwoord is nee. Dat is in deze opengewerkte kast goed te zien.  

Door de worm te draaien draai je namelijk wel de tandwiel die daaronder zit, maar op het moment dat je het tandwiel gaat draaien, dan druk je de as uit de kast, waarbij het huis en het lager stukgaan. Dat betekent het einde van de pret.  

Eerjan legt uit dat bij de omkering van de draairichting in een wormwielreductor niet werkt

Uitvoeringen en codering 

Wormwielreductoren bestaan in verschillende uitvoeringen. Ik heb hier een GMR 030. Als ik het typeplaatje bekijk, dan zien ik in dit geval: GMR 030 80 56 B14. De codering is als volgt. 030 is de grootte van de kast. Deze bepaalt de uitgaande as en hoeveel koppel de kast aankan. 80 staat voor de vertraging van het aantal omwentelingen om tot één omwenteling van de uitgaande as te komen.  56 B14 is de flens aan de voorkant. Wanneer de motor op voetjes staat, dan is dit de hoogte vanaf de bodem tot aan de as. De B14 geeft het flenstype aan. Elke motor met het type 56 B14 past op deze kast.  

Eerjan houdt de GMR wormwielreductor vast

De andere uitvoering die ik hier heb laten zien, is een GR-kast. Je hoeft niet altijd een motor op een kast aan te sluiten, soms wil je met een handwiel of een cardanas of iets dergelijks vertraging creëren. Dat kan met dit type wormwielreductor. De werking bij dit type is eigenlijk hetzelfde als bij de andere kast. Zoals je ziet zijn de vorm en grootte van de kast gelijk. Deze kast heeft ook een bouwgrootte van 030, in dit geval een GR 030.   

Eerjan houdt de

We hebben zojuist gezien dat 10 keer de ingaande as ronddraaien één omwenteling van de uitgaande as oplevert, ofwel een verhouding van 1:10. Vandaar de codering GR 030 10.   

Zo zit een wormwielreductor in elkaar en dat zijn de opties. Heb je een vraag naar aanleiding van deze video? Stel hem hieronder.